អាដហុករកឃើញថា មន្ត្រីមូលដ្ឋាននៅ បាត់ដំបងប្រព្រឹត្តអំពើ ពុករលួយបង្កឲ្យទំនាស់ដីរ៉ាំរ៉ៃ
ដី
ជាង ៣.៦០០ហិកតារ នៅឃុំបឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង
បានក្លាយជាតំបន់មានទំនាស់ដ៏រ៉ាំរ៉ៃ
និងជាចំណុចរសើបបំផុតក្នុងចំណោមតំបន់ផ្សេងទៀត
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦។ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន
ត្រូវជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការ និងអ្នកខ្លះទៀត ត្រូវចុះចោលផ្ទះ
ព្រោះត្រូវមេឃុំគំរាមចាប់ដាក់គុក។ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះ បុគ្គលិកនៃសមាគមអាដហុក (adhoc) រកឃើញថា មូលហេតុចម្បងដែលនាំឲ្យមានហិង្សាដីនេះកើតឡើង គឺដោយសារមន្ត្រីនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ក្រោមគោលនយោបាយសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លុយជិត ៥០០លានរៀល (៤៧៣.៨៩០.០០០រៀល) ឬស្មើប្រមាណជិត ១២ម៉ឺនដុល្លារ (១១៨.៤៧២,២ដុល្លារ) សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលត្រូវបានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលរកឃើញថា បានស្ថិតក្រោមអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធនោះ គឺជាហេតុផលតែមួយគត់ ដែលនាំឲ្យការដោះស្រាយក្នុងរឿងដីធ្លីជិត ៤ពាន់ហិកតារ នៅឃុំបឹងប្រាំ ដោះមិនចេញ ហើយបន្តជាប់គាំងអស់ពេល ៨ឆ្នាំមកនេះ។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក ប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង លោក យិន ម៉េងលី ទម្លាក់បញ្ហាទាំងនេះទៅលើអាជ្ញាធរ និងផ្នែកពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតថា គឺជាអ្នកដែលស្ថិតនៅពីក្រោយនៃបញ្ហាទាំងនេះ។
កាលពី ១៦ឆ្នាំមុន ពោលគឺក្រោយពេលដែលកម្លាំងផ្ដាច់ខ្លួនរបស់យោធាខ្មែរក្រហម សម្រេចចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាល កាលពីឆ្នាំ១៩៩៨ នោះ ដីតំបន់នេះត្រូវបានអតីតមេបញ្ជាការរងនៃកងពលធំ១៩ របស់ខ្មែរក្រហម លោក ឈឹម សាវ៉ុន ប្រគល់ឲ្យអតីតក្រុមគ្រួសារយោធាកាត់រំសាយ ស្របតាមកម្មវិធីនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្រោមកម្មវិធីនយោបាយជាដីសមាហរណកម្មនៃក្រុមគ្រួសារយោធិនកាត់ រំសាយ។
ក៏ប៉ុន្តែ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយ លោក ឈា នី អះអាងថា ៨ឆ្នាំក្រោយ ពោលគឺចាប់ពីឆ្នាំ២០០៦ មក ផ្ទៃដីជិត ៤ពាន់ហិកតារនេះ ត្រូវបានមេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី ធ្វើគម្រោងសំណើទៅរដ្ឋាភិបាល កាលណោះ គឺក្នុងអាណត្តិរបស់អតីតអភិបាលខេត្ត លោក ប្រាជ្ញ ច័ន្ទ ដើម្បីបង្កើតឃ្មុំថ្មីមួយទៀតក្នុងតំបន់ដីសមាហរណកម្មនោះ មុននឹងតំបន់នេះក្លាយជាចំណុចដែលមានជម្លោះ និងឈានទៅដល់ប្រើហិង្សា រហូតបណ្ដាលឲ្យស្ត្រីជាកសិករម្នាក់បាត់បង់ជីវិត ព្រមទាំងមានមនុស្សមួយចំនួន ត្រូវជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការផង។ ជាងនេះទៀតនោះ មានអ្នកខ្លះត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ។
អ្នកសម្របសម្រួលនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី និយាយថា ចំណុចដែលនាំឲ្យកើតទំនាស់នេះ គឺផ្ដើមចេញពីការបង្កើតឃុំថ្មីនេះហើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា ដើម្បីបានប្រជាពលរដ្ឋទៅរស់នៅលើឃុំថ្មីនេះ កាលណោះ លោក ឈា នី បានអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋពីមូលដ្ឋានផ្សេង ដោយមធ្យោបាយលក់ទិញក្រោមគោលនយោបាយសម្បទានដីសង្គមកិច្ច។ លោកបន្តថា ស្ថិតក្រោមមធ្យោបាយនេះ លោក ឈា នី ទទួលបានលុយច្រើនសម្បើមណាស់ពីការលក់ទិញគ្រានោះ ប៉ុន្តែលោកមិនប្រាកដថា លុយទាំងនេះត្រូវគេចាត់ចែងលើអ្វីនោះឡើយ។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «អ៊ីចឹងទឹកលុយដែលខ្ញុំមើលឃើញនៅក្នុងឯកសារ របស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះ វារាប់រយលានរៀល។ នេះហើយដែលជាបញ្ហាមួយ ដែលធ្វើឲ្យមានបញ្ហាកើតឡើងនៅទំនាស់ដីធ្លី នឹងអាចនៅបឹងប្រាំហ្នឹងដែរ។ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋ ហើយដីវាតិច ហើយពាក់ព័ន្ធថាលុយនេះ គឺយកទៅណាយកទៅប្រើប្រាស់អី។ អានោះយើងមិនបានដឹងច្បាស់ទេ ដោយសារតែយើងមិនបានបន្តការស៊ើបអង្កេត ពាក់ព័ន្ធទៅលើបញ្ហាលុយហ្នឹងទេ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី ព្យាយាមសុំការបំភ្លឺតាមទូរស័ព្ទពីមេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី ដែរ តែពុំមានអ្នកទទួលជាច្រើនដង។ ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ កាលពីខែសីហា លោក ឈា នី បានបកស្រាយថា លោកពុំមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការទិញលក់ដីដែលកំពុងមានវិវាទនេះ ទេ។ លើសពីនេះទៀត លោក ឈា នី ថែមទាំងជំរុញឲ្យស្ថាប័នអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បើកការស៊ើបអង្កេតទៀតផង ដើម្បីរកឲ្យឃើញសរខ្មៅ។ លោកចោទប្រកាន់ថា ក្រុមអ្នកភូមិដែលតែងតវ៉ានៅពេលនេះ គឺជាក្រុមដែលតែងបង្កបញ្ហា ហើយរកឃើញថា លោកមានកំហុសដោយសារប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ព្រោះការបង្កើតភូមិ ឬថាឃុំនេះ លោកចាត់ទុកថា ស្មើនឹងចោទនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ដូច្នេះដែរ៖ «គាត់បានថា ប្រជាជនអូសប្រជាជនថ្មី មកបង្កើតជារដ្ឋបាលឃុំមួយ ដោយយកលុយយកកាក់។ វាស្មើនឹងចោទនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បង្កើតភូមិបង្កើតឃុំសុទ្ធតែយកលុយពីអ្នកស្រុក ទើបបង្កើតភូមិបានបង្កើតឃុំបាន»។
ទោះជាបែបណា របាយការណ៍ដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរី ទទួលបានអំពីលិខិតទិញលក់ដីកំពុងមានទំនាស់នេះ មានទឹកប្រាក់ជិត ៥០០លានរៀល (៤៧៣.៨៩០.០០០រៀល) ឬស្មើប្រមាណជិត ១២ម៉ឺនដុល្លារ (១១៨.៤៧២,២ដុល្លារ) សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដោយឡែកការចំណាយវិញ មិនត្រូវបានគេបង្ហាញនៅក្នុងរបាយការណ៍នោះឡើយ។ តួលេខនេះ នៅមិនទាន់គិតពីចំនួនអ្នកទិញជាលុយបាត និងមានអ្នកខ្លះប្រគល់ជាម៉ូតូម៉ាកហុងដាទ្រីម (Honda Dream) ជាថ្នូរនឹងដី ៥ហិកតារក្នុងមួយគ្រួសារផ្សេងទៀតនៅឡើយផង។
លោក យិន ម៉េងលី អះអាងថា ក្នុងរឿងនេះនៅមានមន្ទិលសង្ស័យជាច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរការនេះជាមួយមន្ត្រីមានអំណាច ដោយលោកចាត់ទុកថា ទំនងជាសកម្មភាពនៃការទិញលក់នេះមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ ឬថាអាចដំណើរការទៅបាន ប្រហែលមានជាប់ទាក់ទិននឹងមន្ត្រីមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងតំបន់ជុំវិញ ការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនេះ៖ «បើសិនជាដឹង តើខេត្តបានដោះស្រាយទេ។ ចុះបើដីនេះជាដីផ្នែកសម្បទានសង្គមកិច្ច។ ចុះបើផ្នែកសង្គមកិច្ច មិនមែនតែឃុំមួយទេ ដែលគាត់ចាត់ចែងម្នាក់ឯង គឺនៅមានចូលរួមពីគណៈកម្មការខេត្តទៀត។ តើបញ្ហានេះជាកំហុសរបស់ឃុំ ឬក៏មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ថែមទៀតនៅស្រុក និងថ្នាក់ខេត្ត។ នេះជាចម្ងល់ដែលយើងត្រូវសាកសួរបាទ»។
លោក យិន ម៉េងលី បន្តថា ភាគច្រើនអ្នកទិញដីពី លោក ឈា នី នៅពេលនេះរកឃើញថា មានតែប័ណ្ណអចលនទ្រព្យកាន់ក្នុងដៃ តែពុំមានដីកាន់កាប់ឡើយ ឬថាបើមានដីដែរ ប៉ុន្តែមានប្លង់ពីរជាន់គ្នាក៏មាន។ លោកបន្តថា រឿងក្រៅពីនេះទៀត ដែលនាំឲ្យមានទំនាស់ក្នុងការគ្រប់គ្រងដីនេះដែរ គឺមេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី បានទទួលលុយពីប្រជាពលរដ្ឋចំណូលថ្មី និងបានធ្វើប្លង់ជាន់លើកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចាស់ រួចគំរាមឲ្យពួកគេចាកចេញទាំងបង្ខំ។
ឆ្លើយតបការចោទប្រកាន់នេះ កាលពីខែសីហា មេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី អះអាងថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលតែងឡើងតវ៉ា និងចោទប្រកាន់ប្រឆាំងរូបលោកទាំងនោះ គឺជាក្រុមមកពីខាងក្រៅ ដែលពុំមាននៅក្នុងស្ថិតិរដ្ឋបាលលោកគ្រប់គ្រងឡើយ។ បើទោះជាបែបណា គិតមកដល់ពេលនេះ មានប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣០០គ្រួសារ (៣០៣) កំពុងរងផលប៉ះពាល់។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ អភិបាលរងខេត្តបាត់ដំបង ទទួលបន្ទុកដីធ្លី លោក ងួន រតនៈ បកស្រាយថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តពុំមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះឡើយ ហើយក៏ពុំដែលបានទទួលលិខិតទិញលក់ណាមួយនោះទៀតផង។ លោកបន្តថា យន្តការបន្តនៅពេលនេះ គឺត្រូវដោះស្រាយលើដីដែលកំពុងមានវិវាទ តាមគោលនយោបាយនៃបទបញ្ជាលេខ០១ ស្ដីពីនយោបាយចាស់សកម្មភាពថ្មី លើវិស័យដីធ្លី ដើម្បីឈានទៅបញ្ចប់បញ្ហា៖ «មានលិខិតទិញលក់។ ពុករលួយ ខ្ញុំឥតមានពុករលួយហ្នឹងណា ព្រោះវាអ៊ីចេះ គោលការណ៍ដោះស្រាយរឿងនេះ គេហៅថាគោលការណ៍ដោះស្រាយទំនាស់តើ ឥតមានផលប្រយោជន៍ទាក់ទងរឿងពុករលួយទិញដីលក់ដីទេ។ អ្វីដែលយើងដោះនេះ គឺដោះស្រាយទំនាស់ ព្រោះដីនេះវាឈ្លោះគ្នាយូរមកហើយ។ យើងដោះវាប៉ុណ្ណឹងបាទ»។
បើទោះជាបែបនេះក៏ដោយ អង្គការសង្គមសង្គមស៊ីវិល ចាត់ទុកថា បើមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធក្នុងខេត្តពុំមានចំណែកណាមួយនៃអំពើពុករលួយ នេះទេ គប្បីចាត់វិធានការដោយតម្លាភាព និងលឿនជាងនេះ។ ជុំវិញវិវាទនេះ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤ កន្លងទៅ គណៈកម្មការមួយបានលេចរូបរាងឡើង ដើម្បីរកឲ្យឃើញពីបញ្ហាដែលកំពុងប្រឈម។
គណៈកម្មការដែលមានសមាសភាពមកពីរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផង ហាក់បង្ហាញលទ្ធផលបញ្ច្រាសគ្នា។ របាយការណ៍របស់សង្គមស៊ីវិល ហាក់មើលឃើញការផ្ដល់ដីតាមកម្មវិធីនយោបាយសមាហរណកម្ម គឺទំនងមានទម្ងន់ផ្នែកផ្លូវច្បាប់ជាង ព្រោះគោលនយោបាយផ្ដល់សម្បទានដីសង្គមកិច្ច ហាក់ពុំបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ឲ្យបានល្អិតល្អន់នោះទេ។ ស្ថិតក្រោមហេតុផលនេះហើយ អង្គការសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា ទើបបន្តបញ្ហារហូតដល់បច្ចុប្បន្ន៕
ប្រភពពី វិទ្យុអាស៊ីសេរី
